Η ειρήνη είναι αντικειμενική αναγκαιότητα και έλλογο καθήκον. Δεν την εγγυώνται ούτε οι «καλοπροαίρετοι» και κραταιοί προστάτες των λαών ούτε η «αγαθή» ανθρώπινη φύση ούτε η λογική της ιστορίας.
Το διπολικό αντικείμενο της παρούσας μικρής πραγματείας, η ποθούμενη αιώνια ειρήνη και ο επάρατος πόλεμος, βρίσκεται διαρκώς στην ημερήσια διάταξη. Η επικαιρότητά της, ανεξάρτητα από τα εναύσματα της ιστορικής συγκυρίας και τα θεσμικά δεδομένα της εποχής, είναι αγκυρωμένη στη συνολική φιλοσοφία του Καντ και δυστυχώς στη συνεχιζόμενη ανικανότητα του πολιτισμού μας να αποκτήσει το ύψιστο αγαθό του, την ειρήνη, που είναι και το μόνο στέρεο θεμέλιο για έναν ανθρώπινο κόσμο.
Το μικρό αυτό βιβλιαράκι για την ειρήνη που γράφτηκε για το 1795, αφήνει ακόμη και τον απληροφόρητο αναγνώστη να μαντέψει την απεραντοσύνη της σκέψης του. Πάνω από θεματική λεπτομέρεια, ακόμα και στις εθνογραφικές του παρατηρήσεις, δεν πέφτουν μερικές κλαδικές ακτίνες φωτός, η μυωπική ματιά του ειδικού, αλλά εστιάζονται οι αρχιμήδειοι καθρέπτες του συμπαντικού του πνεύματος, ο καυτός ήλιος του Λόγου. Οι φαύλοι μηχανισμοί κυριαρχίας των πολιτικών δεσποτών, ο προαιώνιος και ανιαρά πάγιος μακιαβελισμός τους που σαγηνεύει τα θύματά του, ξεσκεπάζονται και προϋποτίθενται ρητά ή υπόρρητα σε καθεμία από τις λελογισμένες κρίσεις και προτάσεις του. Το μέρος δεν είναι το όλον, αλλά το καθρεπτίζει. Ο νους θέλει να γεφυρώσει την αντινομία των μερών, για να μη χάσκει η ανομία του όλου, για να γίνει το χάος κόσμος.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ
