Κόσμοι της οικιακής εργασίας

Φύλο, μετανάστευση και πολιτισμικοί μετασχηματισμοί στην Αθήνα του πρώιμου 21ου αιώνα
ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ISBN ΕΝΤΥΠΟ
978-960-221-449-7
Διαστάσεις
24Χ17
Τρέχουσα Έκδοση
2009
Σελίδες
446
Εύδοξος

Κόσμοι της οικιακής εργασίας

Φύλο, μετανάστευση και πολιτισμικοί μετασχηματισμοί στην Αθήνα του πρώιμου 21ου αιώνα

ΕΝΤΥΠΟ
ΑΡΧΙΚΗ
31.80€
25%
ΤΕΛΙΚΗ
23.85€
* ΔΩΡΕΑΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ αγορές άνω των 50€ (εντός Ελλάδος)

Μια ανερχόμενη παγκόσμια οικιακή τάξη οικοδομείται στη βάση των νέων μορφών μεταναστευτικής και διαμεταναστευτικής εργασίας. Σήμα κατατεθέν της είναι οι έμμισθες εργαζόμενες, οι οποίες υπό πολλές, διαφορετικές ιδιότητες –ως οικιακοί βοηθοί γενικών καθηκόντων, καθαρίστριες, μαγείρισσες, τροφοί ή χορηγοί φροντίδας σε ηλικιωμένους– συμβάλλουν στη διατήρηση και αναπαραγωγή της οικογένειας.

 

Η έμμισθη οικιακή εργασία, καθώς έρχεται πλέον στο κέντρο του δημόσιου ενδιαφέροντος, συνιστά κορυφαία γνωστική και πολιτική πρόκληση. Εργασία κατεξοχήν γένους θηλυκού, είναι συνήθως θεσμικά άτυπη και περιθωριακή και κατά συνέπεια  ρευστή και επισφαλής – ιδιαίτερα όταν ασκείται στην πιο εξατομικευμένη της εκδοχή από μετανάστριες. Ταυτόχρονα, καθώς συχνά καλύπτεται από το προστατευτικό κέλυφος του «νοικοκυριού», που την φυσικοποιεί μαζί με όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητές του, γίνεται αόρατη, ασαφής ως προς το ακριβές της περιεχόμενο για την εργαζόμενη και δυσανάγνωστη για τον εξωτερικό παρατηρητή. Όλα αυτά καθιστούν την έμμισθη οικιακή εργασία πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη διαφόρων μορφών εκμετάλλευσης, οι οποίες όσο έντονα βιώνονται  από τις εργαζόμενες άλλο  τόσο μακριά μένουν συνήθως από τη δημόσια θέα. Η συστηματική κατανόηση του φαινομένου έχει λοιπόν ένα ιδιαίτερο πολιτικό βάρος όχι μόνο διότι μπορεί να συμβάλει στην ενδυνάμωση των εργαζομένων αλλά και γιατί ανοίγει το δρόμο για την επαναθεώρηση των βαθύτερων και άρρητων εξουσιαστικών διαστάσεων της καθημερινής μας ζωής.

Το βιβλίο αυτό, προϊόν συλλογικής έρευνας, μελετά σε βάθος τους κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτισμικούς όρους συγκρότησης της έμμισθης οικιακής εργασίας στη σημερινή Ελλάδα σήμερα, εστιάζοντας την προσοχή σε Ελληνίδες, Φιλιππινέζες και Αλβανίδες οικιακές εργαζόμενες και στη σχέση τους με τις Ελληνίδες εργοδότριές τους. Συγκρίνοντας τις τρεις περιπτώσεις, μέσα από το συνδυασμό ποιοτικών και ποσοτικών μεθόδων, αναδεικνύει τις ποικίλες στρατηγικές των εργαζομένων που αναδιαπραγματεύονται τη δυσμενή εργασιακή τους συνθήκη διαχειριζόμενες συγκρούσεις αλλά και πολιτισμικές παρεξηγήσεις. Δείχνει έτσι  πώς η οικιακή εργασία των μεταναστριών καθίσταται σημαντικός παράγοντας πολιτισμικής αλλαγής: διασπά την οικιακή εργασία σε πολλαπλές εκδοχές και μετασχηματίζει τους έμφυλους οικιακούς ρόλους, τις ταυτότητες και τον ίδιο τον οικιακό χώρο, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση μιας νέας ελληνικής πολιτισμικής πολλαπλότητας.

Το βιβλίο είναι χωρισμένο σε τρία μέρη, τα οποία λειτουργούν συμπληρωματικά φωτίζοντας από διαφορετικές γωνίες το φαινόμενο της οικιακής εργασίας στην Ελλάδα. Η αφήγηση μετακινείται σταδιακά από το μακρο- στο μικρο- επίπεδο, από την ποσοτική στην ποιοτική διερεύνηση, από τη διαπίστωση των στατιστικών τάσεων και των δομών στα ίδια τα υποκείμενα και τις πρακτικές τους. Το πρώτο μέρος επεξεργάζεται συστηματικά τα πλούσια δεδομένα της ποσοτικής έρευνας και δείχνει τους πολλαπλούς παράγοντες που συνδιαμορφώνουν τον εθνοτικό καταμερισμό των έμμισθων οικιακών καθηκόντων, στρέφουν δηλαδή τις Ελληνίδες εργαζόμενες στο ρόλο της «εξωτερικής οικιακής βοηθού», τις Φιλιππινέζες μετανάστριες στο ρόλο της «εσωτερικής οικιακής βοηθού» και τις Αλβανίδες στον αντίστοιχο ρόλο της «εξωτερικής οικιακής καθαρίστριας». Στο δεύτερο μέρος το κέντρο βάρους μεταφέρεται στα υποκείμενα της έρευνας, στις προσωπογραφίες τριών σύνθετων χαρακτήρων: της Ελένης, της Φιλομένας και της Οφηλίας. Μέσα από τη δημιουργική ανάπλαση βιογραφικών υλικών και ιστοριών ζωής αναδεικνύονται έτσι οι «έμμονες ιδέες» για την οικιακή εργασία που κυριαρχούν στις αντίστοιχες εθνοτικές ομάδες εργαζομένων. Στην τρίτη ενότητα παρουσιάζονται οι στρατηγικές της οικιακής εργασίας μέσα σε ένα διπλό συμφραζόμενο: τόσο με αναφορά στις πολιτισμικές εννοιολογήσεις και τις στρατηγικές της εργασίας και τη γενικότερη κοσμοεικόνα που διαθέτουν οι εργαζόμενες όσο και με αναφορά στο πλαίσιο διαπραγμάτευσης της εργασιακής συνθήκης ανάμεσα στην εργοδότρια και την εργαζόμενη. Τέλος, στο συμπερασματικό κεφάλαιο εξετάζονται οι ποικίλες επιπτώσεις που έχουν οι μονοπολιτισμικές και ιδιαίτερα οι διαπολιτισμικές σχέσεις εργασίας στον οικιακό χώρο της εργοδότριας και στην ελληνική κοινωνία γενικότερα.

ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ
Η Αγγελική Αθανασοπούλου σπούδασε παιδαγωγικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Τμήμα Kοινωνικής Aνθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου όπου και συμετείχε ως ερευνήτρια σε πρόγραμμα μεταδιδακτορικής έρευνας. Από το 2006 είναι ερευνήτρια στο Κέντρο Έρευνας της Ελληνικής Κοινωνίας της Ακαδημίας Αθηνών. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Τα επιστημονικά και ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν τις εθνοτικές ομάδες, τη συγγένεια και τον οικιακό χώρο, την τροφή, τη μετανάστευση. Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε διεθνή περιοδικά σε συλλογικούς τόμους, σε πρακτικά συνεδρίων και έχουν αναρτηθεί σε ελληνικές και διεθνείς ιστοσελίδες. Μαζί με τους Ε. Παπαταξιάρχη και Π. Τοπάλη έχει γράψει το Κόσμοι της οικιακής εργασίας. Φύλο, μετανάστευση και πολιτισμικοί μετασχηματισμοί στην Αθήνα του πρώιμου 21ου αιώνα (2008/2009).
ΠΑΠΑΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ
Ο Ευθύμιος Παπαταξιάρχης σπούδασε κοινωνική ανθρωπολογία στο London School of Economics και κοινωνικές επιστήμες στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ έλαβε τα διδακτορικό του από το LSE. Από το 1987 διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, όπου σήμερα είναι καθηγητής. Υπήρξε σύμβουλος της Διοικούσας Επιτροπής (μαζί με τον Θ. Παραδέλλη) για τη δημιουργία του πρώτου Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στην Ελλάδα, πρόεδρος και αναπληρωτής πρόεδρος του ίδιου Τμήματος, διευθυντής του Π.Μ.Σ. «Κοινωνική και Ιστορική Ανθρωπολογία» και του Εργαστηρίου Εθνογραφίας και επιστημονικός υπεύθυνος του Διεθνούς Μεταπτυχιακού Σχολείου «Cultures, Migrations, Borders». Έχει συνεργαστεί με ερευνητικούς φορείς όπως το ICERD του London School of Economics, το Ιστορικό Αρχείο της Εμπορικής Τράπεζας και το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, ενώ έχει υπάρξει εταίρος του British Council και του γαλλικού επιστημονικού ιδρύματος «Treilles». Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής στα πανεπιστήμια Αθηνών και Κρήτης, στην École des Hautes Études en Sciences Sociales και στο Boğaziçi Üniversitesi. Είναι ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κοινωνικών Ανθρωπολόγων και κατά καιρούς μέλος του Royal Anthropological Institute της Βρετανίας και της  American Anthropological Association. Είναι επίσης μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ελληνικής Επιθεώρησης Πολιτικής Επιστήμης και της Ελληνικής Επιθεώρησης Κοινωνικών Ερευνών και μέλος της Συντακτικής Επιτροπής των Σύγχρονων Θεμάτων. Τα διδακτικά και ερευνητικά ενδιαφέροντά του αφορούν την ανθρωπολογική θεωρία και μεθοδολογία, την εθνογραφία της Ελλάδας και της Μεσογείου, την ανθρωπολογία του φύλου και της κοινωνικότητας, την ιστορία της ανθρωπολογικής σκέψης, την πολιτική ανθρωπολογία και τις ανθρωπολογικές προσεγγίσεις της διαφοράς. Έργα του είναι: Κοινότητα, κοινωνία και ιδεολογία. O K. Kαραβίδας και η προβληματική των κοινωνικών επιστημών (επιμ. μαζί με την Μ. Κομνηνού, 1990), Contested Identities. Gender and Kinship in Modern Greece (επιμ. μαζί με τον P. Loizos, 1991), Ταυτότητες και φύλο στη σύγχρονη Ελλάδα. Ανθρωπολογικές προσεγγίσεις (επιμ. μαζί με τον Θ. Παραδέλλη, 1992/1998/2000), Ανθρωπολογία και παρελθόν. Συμβολές στην κοινωνική ιστορία της νεότερης Ελλάδας (επιμ. μαζί με τον Θ. Παραδέλλη, 1993), Lilies of the Field. Marginal People who Live for the Moment (επιμ. μαζί με τους S. Day και M. Stewart, 1999), Περιπέτειες της ετερότητας. Η παραγωγή της πολιτισμικής διαφοράς στη σημερινή Ελλάδα (επιμ., 2006), Kόσμοι της οικιακής εργασίας. Φύλο, μετανάστευση και πολιτισμικοί μετασχηματισμοί στην Αθήνα του πρώιμου 21ου αιώνα (μαζί με τις Π. Τοπάλη και Α. Αθανασοπούλου, 2009), Φύλο και κοινωνικές επιστήμες στη σύγχρονη Ελλάδα (επιμ. μαζί με τις Β. Καντσά και Β. Μουτάφη, 2010), Μελέτες για το φύλο στην ανθρωπολογία και την ιστορία (επιμ. μαζί με τις Β. Καντσά και Β. Μουτάφη, 2011), Πολιτικές της καθημερινότητας. Σύνορο, σώμα και ιδιότητα του πολίτη στην Ελλάδα (επιμ., 2014).
ΤΟΠΑΛΗ ΠΗΝΕΛΟΠΗ
Η Πηνελόπη Τοπάλη σπούδασε μαθηματικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην κοινωνική ανθρωπολογία στο City University of New York και στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου όπου και διεξήγαγε ως κύρια ερευνήτρια μεταδιδακτορική έρευνα. Σήμερα διδάσκει ανθρωπολογία στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την ανθρωπολογία της μετανάστευσης και ζητήματα εργασίας και οικιακού χώρου με επικέντρωση στην Ελλάδα και τις Φιλιππίνες. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξενόγλωσσα περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Έργα της είναι: Σιωπηρές σχέσεις, διαπολιτισμικές επαφές. Η περίπτωση των Φιλιππινέζων οικιακών βοηθών στην Αθήνα (2008) και Κόσμοι της οικιακής εργασίας. Φύλο μετανάστευση και πολιτισμικοί μετασχηματισμοί στην Αθήνα του πρώιμου 21ου αιώνα (μαζί με τους Ε. Παπαταξιάρχη και Α. Αθανασοπούλου, 2008/2009).