Το μεσαιωνικό πρόβλημα των Καθόλου
Το μεσαιωνικό πρόβλημα των Καθόλου
Ποιο είναι το πρόβλημα των «Καθόλου»; Τι είναι τα «Καθόλου»; Το γεγονός ότι αναρίθμητες απολύτως διακριτές οντότητες ή αντικείμενα μεταξύ τους, μοιράζονται κάποια κοινά χαρακτηριστικά – ιδιότητες· συνεπάγεται ότι τα αντικείμενα αυτά είναι φορείς στοιχείων των οποίων η ενικότητα με κάποιον τρόπο έχει διαχυθεί στην πολλαπλότητα. Η έννοια του ανθρώπου είναι ενική, αλλά μπορεί και επιμερίζεται στον άπειρο αριθμό των ανθρώπων ενόσω παραμένει όμοια και ίδια. Τα «Καθόλου» είναι τέτοιες έννοιες που βρίσκουν εφαρμογή σε άπειρες πραγματώσεις και ενώνοντας τα επιμέρους με αυτόν τον ιδιότυπο τρόπο. Το πρόβλημα των «Καθόλου» είναι, το πώς γίνεται μια ενική γενική έννοια να μπορεί να παραμένει η ίδια, ενώ έχει διοχετευθεί σε διακριτές κατά τα άλλα οντότητες μεταξύ τους. Πώς γίνεται δηλαδή δύο η περισσότερα ξεχωριστά πράγματα να μοιράζονται ένα κοινό στοιχείο. Ο προβληματισμός αυτός προκάλεσε την αντιπαράθεση για το εάν τα «Καθόλου» είναι εξίσου πραγματικά με τα επιμέρους, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα «Καθόλου» προέρχονται από τη νόηση, ενώ τα επιμέρους είναι παρατηρησιακές οντότητες. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία δύο μεγάλων φιλοσοφικών ρευμάτων, ανάμεσα στον ρεαλισμό που υποστήριξε την αυθύπαρκτη πραγματικότητα των «Καθόλου» και από την άλλη πλευρά τον νομιναλισμό που τα απορρίπτει. Σε αυτή την αναμέτρηση θα πρωταγωνιστήσουν ο Σκώτος και ο Όκαμ. Ο πρώτος υποστηρικτής της τυπικής αντικειμενικότητας και υπέρμαχος των εννοιών. Ο δεύτερος θεμελιωτής του νομιναλισμού και επικριτικός στον ρόλο της νόησης. Η διερεύνηση της αρχής της εξατομίκευσης, δηλαδή το πώς προκύπτει το επιμέρους και του οποίου η ύπαρξη θεωρείται δεδομένη από τα δύο φιλοσοφικά μοντέλα, είναι αυτή που αναμένεται να δώσει την απάντηση και την λύση στο πρόβλημα των «Καθόλου». Εάν αποδειχθεί η πραγματικότητα των «Καθόλου», τότε μπορεί να θεμελιωθεί η αντικειμενικότητα και την ίδια στιγμή αποκαθίσταται η σχέση ανάμεσα στο υποκείμενο και την εξωτερική πραγματικότητα. Το σύστημα του Ιωάννη Δουνς Σκώτου θεμελιώνει την λειτουργία του στο ότι αντιστρέφει την πορεία, όπου η εξατομίκευση αλλά και τα «Καθόλου» μπορούν να αποδειχθούν εάν ακολουθήσουμε μια πορεία όχι από τα «πολλά» στο «ένα», όπου έτσι λειτουργεί και η αφαιρετική δομή της νόησης μέσω της άρσης του ατομικού, αλλά πηγαίνοντας από το «ένα» στα «πολλά».