Τι είναι το παρελθόν και πώς δημιουργείται; Ποια είναι η σχέση του με το παρόν και πώς υπεισέρχεται η ιστορική γνώση σ’ αυτή τη σχέση; Είναι τόσο πολύ αποσπασμένο το παρελθόν από το εκάστοτε παρόν όσο συνήθως πιστεύεται, ακόμη και από επαγγελματίες ιστορικούς, ή μήπως όχι; Και το μέλλον τι είναι, και ποια είναι η σχέση του με τα πεπραγμένα των ανθρώπων στο παρελθόν; Πώς λειτουργούν οι ιστορικοί με αυτούς τους χρόνους;

Η παρούσα μελέτη εξετάζει συνοπτικά στο πρώτο μέρος πώς διαμορφώνονται τα ερμηνευτικά αρχέτυπα του παρελθόντος χρόνου και της ιστορίας. Στο δεύτερο μέρος προτείνεται μια σειρά εννοιολογικών εργαλείων, τα οποία αποτελούν προϋποθέσεις για την ανάκτηση, την κατανόηση και την ερμηνεία της ιστορίας – αυτό που συνήθως αποκαλούμε μέθοδο. Η ανάπτυξη των προτάσεων με αλλεπάλληλα ερωτήματα και διερευνήσεις απαντήσεων είναι ένας πρόσφορος τρόπος ώστε όλα όσα αναλύονται εδώ να μπορούν να κριθούν αμεσότερα και ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν από τον αναγνώστη. Τον ίδιο σκοπό έχει και η ενσωμάτωση πολλών παραδειγμάτων από την ιστορία, τα οποία εξυπηρετούν την εικονογράφηση των ερμηνευτικών υποθέσεων. Τέλος, η χρήση ποικίλων τέτοιων υποθέσεων επιτρέπει να διερευνηθεί η σχέση της ιστορίας προς τις άλλες κοινωνικές επιστήμες. Εντέλει η κύρια επιδίωξη αυτού του βιβλίου είναι ακριβώς η συμβολή στη διεύρυνση της ιστορικής κριτικής σκέψης.