Ο απόβλητος και ο θεοπρόβλητος

Πολιτική ανάγνωση της Aκολουθίας του Σπανού
ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ISBN ΕΝΤΥΠΟ
960-221-166-0
Διαστάσεις
21Χ14
Τρέχουσα Έκδοση
1999
Σελίδες
432
Εύδοξος

Ο απόβλητος και ο θεοπρόβλητος

Πολιτική ανάγνωση της Aκολουθίας του Σπανού

ΕΝΤΥΠΟ
ΑΡΧΙΚΗ
23.32€
25%
ΤΕΛΙΚΗ
17.49€
* ΔΩΡΕΑΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ αγορές άνω των 50€ (εντός Ελλάδος)

Στη μελέτη αυτή εξετάζεται το θεσμικό και ιδεολογικό καθεστώς σχετικά με τον θεοπρόβλητο χριστιανό ηγεμόνα στη συμμετρική του αντίθεση με τα περιθωριοποιημένα άτομα: τον κατάδικο, τον παρία, τον τύραννο-Aντίχριστο.

 

Εδώ ερευνώνται οι μηχανισμοί κοινωνικού αποκλεισμού και απόρριψης, τους οποίους θεμελιώνουν και ενεργοποιούν οι περί εξουσίας θεωρήσεις της μεσαιωνικής πολιτικής θεολογίας. Mέσα από αυτή την προοπτική προβάλλεται η κατοπτρική σχέση μεταξύ απόλυτου σεβασμού προς τον χαρισματικό ηγέτη και θανάσιμου μίσους προς εκείνον ο οποίος λόγω της έλλειψης ισχύος επωμίζεται το ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου. Προβαίνοντας έτσι σε μια πολιτική ανάγνωση της «Aκολουθίας του σπανού», η συγγραφέας οδηγείται στο συμπέρασμα ότι, αντίθετα με την κρατούσα άποψη, το βυζαντινό αυτό κείμενο αποτελεί στην πραγματικότητα μνημείο μαύρης προπαγάνδας. Eνώ, αποσαφηνίζει τη σχέση της χριστιανικής πολιτικής ιδεολογίας με την κλασική παράδοση, η μελέτη αποκτά παράλληλα ενδιαφέρον και για τον αναγνώστη που μοιράζεται τις ανησυχίες σύγχρονων πολιτικών στοχαστών. Για όποιον θέλει να διανύσει τη διαδρομή από τον Πλάτωνα έως την Xάννα Άρεντ, το Bυζάντιο δεν φαίνεται διόλου παρωχημένο. Εδώ και λίγο καιρό η βυζαντινή πραγματικότητα προσελκύει το ενδιαφέρον του σύγχρονου στοχασμού. Η φιλοσοφική θεώρηση αυτής της μεγάλης και σημαντικής περιόδου ρίχνει νέο φως σε τρέχουσες αντιλήψεις για τα πολιτικά και κοινωνικά φαινόμενα. Στο πνεύμα αυτών των νέων προσεγγίσεων της βυζαντινής κοσμοθεωρίας και σκέψης, η συγγραφέας προβαίνει σε μια πολιτική ανάγνωση της λεγόμενης Ακολουθίας του σπανού, ενός σημαντικού κειμένου της βυζαντινής παραϋμνογραφίας που θεωρείται εκπληκτικό δείγμα του ύστερου βυζαντινού humor. Η ανάγνωση της Ακολουθίας φανερώνει την προσπάθεια να προβληθεί ο «διωκόμενος» ως ενσάρκωση όλων των στοιχείων που αντιστρατεύονται την ισχύουσα τάξη του κόσμου και της κοινωνίας. Η παρουσία του φαίνεται έτσι να απειλεί τα νομιμοποιητικά σχήματα της εξουσίας, καθώς και τις ισχύουσες συμβολικές αναπαραστάσεις της. Κάτω όμως από τη στιλπνή επιφάνεια στην οποία στέκεται η διασκεδαστική, «χαρούμενη» ανάγνωση της Ακολουθίας, διαφαίνεται μια σκοτεινή, και γι' αυτό αφανής και ύποπτη πλευρά. Ως Αντίχριστος, ο σατιριζόμενος θεωρείται άξιος της προδιαγεγραμμένης τιμωρίας του και οι διώκτες, που αυτοαναγορεύονται σε θύματά του, αναλαμβάνουν να τον εξοντώσουν ως εκλεκτός στρατός ή όργανο της θείας οργής. Η μάζα αποστρέφεται με μίσος τον απόβλητο στον ίδιο βαθμό που και ακολουθεί τυφλά και θαυμάζει τον πανίσχυρο ηγεμόνα. Ο σατιριζόμενος αναδεικνύεται σε άλλο εαυτό του βασιλέα, ο οποίος λατρεύεται ως ισχυρός προστάτης της κοινότητας και ταυτόχρονα μισείται από την ίδια αυτή, ανίσχυρη απέναντί του, κοινότητα. Ενωτικός και μαζί Διχαστικός της κοινωνίας, λαοφιλές είδωλο και αποδιοπομπαίος τράγος, ο θεοπρόβλητος άρχων αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, το ανεστραμμένο είδωλο του απόβλητου σπανού.

Έγραψαν για το βιβλίο



Η κυρία Β. Νικολαΐδου-Κυριανίδου αποσκοπεί, στην ιδιαίτερα σημαντική έρευνά της, να παρουσιάσει την πολιτικοθεολογική ιδεολογία του Βυζαντίου, επιχειρώντας έναν συνδυασμό ανάμεσα στα κάτοπτρα ηγεμόνων, ένα γραμματιακό είδος που ήκμασε κυρίως τον 12ο αιώνα σε Ανατολή και Δύση και στην Ακολουθία του Σπανού, που την αντιλαμβάνεται ως ένα αντεστραμμένο κάτοπτρο του ηγεμόνος. Με αφορμή τη σχετική προβληματική της ανθρωπλογικής αντίληψης του σπανού, η συγγραφέας επικεντρώνει την προσοχή της στο πεδίο της πολιτικής φιλοσοφίας, επιχειρώντας να καταδείξει ότι η βυζαντινή πολιτική διανόηση διαμορφώθηκε στηριζόμενη σε δύο άξονες, από τη μια τη Βίβλο και εν γένει τη χριστιανική διδασκαλία και από την άλλη το αρχαίο ελληνικό φιλοσοφικό στοχασμό.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ, Ελληνική φιλοσοφική επιθεώρηση
1 από 1
ΝΙΚΟΛΑΪΔΟΥ-ΚΥΡΙΑΝΙΔΟΥ ΒΑΝΑ
Η Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Παρίσι, όπου αναγορεύθηκε διδάκτωρ Φιλοσοφίας της Σορβόννης (Université de Paris 4) το 1987. Διδάσκει Πολιτική φιλοσοφία στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, του οποίου είναι σήμερα Πρόεδρος. Παλαιότερα δίδαξε στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Μελέτες της έχουν δημοσιευθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Στις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια έχουν κυκλοφορήσει : Ο απόβλητος και ο θεοπρόβλητος. Πολιτική ανάγνωση της Ακολουθίας του Σπανού (1999) και η μετάφραση του δοκιμίου Περί βίας της Hannah Arendt (2000, με εισαγωγικό σημείωμα και σχολιασμό).