Τα κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με το μέλλον είναι αν η Ευρώπη και τα έθνη που τη συνιστούν είναι πλέον σε θέση να προσαρμόσουν τους θεσμούς τους στις ανάγκες μιας οικονομίας που βασίζεται στην παγκοσμιοποιημένη γνώση και αν η ιδιαίτερη ιστορία της ηπείρου θα αποτελέσει εμπόδιο ή πλεονέκτημα σ’ αυτή την προοπτική.
Το 1945 πολλοί Ευρωπαίοι εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούν κάρβουνο για τη θέρμανσή τους και πάγο για την ψύξη των τροφίμων, ενώ δεν διέθεταν υδραυλική εγκατάσταση στα σπίτια τους. Σήμερα τα πράγματα δύσκολα θα μπορούσαν να διαφέρουν περισσότερο. Κατά το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα η αγοραστική δύναμη του μέσου Ευρωπαίου τριπλασιάστηκε, παρότι οι ώρες εργασίας μειώθηκαν κατά το ένα τρίτο. Το βιβλίο αυτό είναι ένας ευρύτατος, κατανοητός και ειλικρινής απολογισμός της εντυπωσιακής ανάπτυξης της οικονομίας της Ευρώπης μετά το τέλος του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Μπάρυ Άιχενγκρην υποστηρίζει ότι η προγενέστερη ιστορία της ηπείρου είχε καθοριστική σημασία για τις οικονομικές επιδόσεις της κι ότι αυτό θα εξακολουθήσει να ισχύει στο μέλλον. Αμφισβητώντας ευρέως αποδεκτές απόψεις σύμφωνα με τις οποίες πίσω από τη μεταπολεμική επιτυχία της Ευρώπης βρίσκονταν θεμελιώδεις οικονομικές δυνάμεις, δείχνει ότι ιδίως η Δυτική Ευρώπη κληρονόμησε ένα σύνολο θεσμών ιδανικά προσαρμοσμένων στις οικονομικές συνθήκες που επικράτησαν για τρεις σχεδόν δεκαετίες. Η οικονομική ανάπτυξη διευκολύνθηκε από τις συνδικαλιστικές ενώσεις που είχαν ως γνώμονα την αλληλεγγύη, από τις συνεκτικές ενώσεις εργοδοτών και από τις κυβερνήσεις που είχαν στόχο την ανάπτυξη – θεσμούς που συνεργάστηκαν, για παράδειγμα, στην ενεργοποίηση των αποταμιεύσεων, τη χρηματοδότηση των επενδύσεων και τη σταθεροποίηση των μισθών.
Ωστόσο αυτή η κληρονομιά οικονομικών και κοινωνικών θεσμών που έδινε τη λύση μέχρι το 1973 κατέληξε στη συνέχεια –όταν η Ευρώπη έπρεπε να στραφεί σε μια ανάπτυξη βασισμένη στην αυξημένη απόδοση και την καινοτομία– να είναι το πρόβλημα.
Ένα αριστοτεχνικό επίτευγμα. Το βιβλίο δείχνει λεπτομερώς πώς οι θεσμοί και οι πολιτικές ερμηνεύουν τη θαυμαστή μεταπολεμική ανάκαμψη και την επακόλουθη οικονομική ανάπτυξη της Δυτικής Ευρώπης, πώς επηρέασαν την οικονομική εμπειρία διαφόρων χωρών και πώς καθόρισαν τη φύση του συντονισμού και της συνεργασίας μεταξύ των ευρωπαϊκών οικονομιών.
JOEL MOKYR, Northwestern University, συγγραφέας του The Gifts of Athena
Το επιβλητικό αυτό βιβλίο, που καλύπτει όλη την Ευρώπη, εξιστορεί πώς, στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, η υψηλή ανάπτυξη που βασιζόταν στο σχηματισμό κεφαλαίου μετατράπηκε σε χαμηλή ανάπτυξη βασισμένη στην καινοτομία.
PETER J. KATZENSTEIN, Cornell University
Ένα δυνατό βιβλίο, εξαιρετικής σημασίας για την κατανόηση των τάσεων και των διαφορών στα οικονομικά ζητήματα μεταξύ Ευρώπης και ΗΠΑ [...] αποφεύγει με σύνεση τόσο τη βαθιά απαισιοδοξία όσο και τις αισιόδοξες φαντασιώσεις σχετικά με την Ευρώπη, που αποτελούν το επίκεντρο άλλων ευκολότερων αναλύσεων.
HAROLD JAMES, Princeton University, συγγραφέας του A History of International Monetary Cooperation since 1945
Ένας μοναδικός συνδυασμός σύγχρονων οικονομικών, αξιόπιστης ιστορίας και βαθιάς κατανόησης του ρόλου των θεσμών στη διαμόρφωση της οικονομικής επιτυχίας. Το βιβλίο του Άιχενγκρην αναφέρεται στο μέλλον της Ευρώπης. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, το πρότυπο ήταν η Ιαπωνία, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έδειχναν καταδικασμένες. Άραγε σε είκοσι χρόνια θα λέμε το ίδιο για τις προβλέψεις σχετικά με τις απαισιόδοξες προοπτικές της Ευρώπης, που στις μέρες μας είναι τόσο συνηθισμένες; Για να αποφευχθεί αυτό το λάθος χρειάζεται να κατανοήσουμε την προέλευση της Ευρώπης και να εξετάσουμε τους παράγοντες που θα καθορίσουν την οικονομική επιτυχία στις επόμενες δεκαετίες. Αυτό το βιβλίο είναι το σημείο απ’ όπου θα έπρεπε να ξεκινήσουμε.
FRANCESCO GIAVAZZI, Università commerciale Luigi Bocconi, επισκέπτης καθηγητής στο MIT
