Μεταρρύθμιση και εκκοσμίκευση
Μεταρρύθμιση και εκκοσμίκευση
Το βιβλίο αυτό ανασυνθέτει το πολιτικό πεδίο μέσα στο οποίο αναμετρήθηκαν μικτές ομάδες κληρικών και λαϊκών, όπως και ισχυρές οικογένειες νεοφαναριωτών και αστών της Κωνσταντινούπολης, για τον έλεγχο του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον 19ο αιώνα.
Αντικείμενο του βιβλίου είναι το ζήτημα των μεταρρυθμίσεων στο χώρο του Οικουμενικού Πατριαρχείου και πιο συγκεκριμένα το πρόβλημα της ερμηνείας των Γενικών Κανονισμών, οι οποίοι επηρέασαν τη διαδικασία ανασυγκρότησης του ορθόδοξου μιλλέτ. Η μελέτη δεν περιορίζεται στην ανάλυση του κειμένου των Κανονισμών, αλλά διερευνά το πολιτικό πεδίο που συγκρότησε ο καταρτισμός τους. Οδηγεί έτσι, όχι μόνο σε πλούσιο πρωτογενές υλικό, αλλά και σε συμπεράσματα που φωτίζουν σημαντικές πλευρές της ζωής της ελληνορθόδοξης κοινότητας στην Κωνσταντινούπολη.
Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι της εργασίας είναι: Να αναλύσει τι πολιτικές και κοινωνικές προϋποθέσεις της ανασυγκρότησης του ορθόδοξου μιλλέτ, ξεκινώντας από τα δίκτυα ισχύος και τις ομάδες συμφερόντων που συγκροτήθηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1830‧ να εξετάσει διεξοδικά το σχηματισμό των δύο πτερύγων, της κληρικαλικής και της μεταρρυθμιστικής και την αντιπαράθεσή τους κατά τις εργασίες του Εθνικού Προσωρινού Συμβουλίου‧ και να περιγράψει και να ερμηνεύσει το πεδίο πολιτικών ανταγωνισμών, όπως διαμορφώθηκε στο Πατριαρχείο, μετά τη ψήφιση των Γενικών Κανονισμών.
Σύμφωνα με την ερμηνεία που επιχειρείται εδώ, η ενδεχόμενη «λαϊκοποίηση» της Εκκλησίας δεν σημαίνει απαραίτητα και μια ώθηση στη διαδικασία εκκοσμίκευσης, δηλαδή, στη θεμελιακή διάκριση της θρησκευτικής από την πολιτική σφαίρα. Κι αυτό δεν οφείλεται τόσο στην αδυναμία του λαϊκού στοιχείου να επιβάλει την παρουσία του στον εκκλησιαστικό κόσμο, όσο στην ικανότητα του κλήρου να εγκολπώνεται τα «κοσμικά» ιδεολογικά σχήματα, συμμετέχοντας στη διαμόρφωση της δημόσιας σφαίρας που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να τον περιθωριοποιήσει.