Σήμερα, 70 χρόνια μετά το τέλος του Εμφυλίου πολέμου, οι πολιτικοί πρόσφυγες του ελληνικού Εμφυλίου δεν υπάρχουν πια. Το μεγαλύτερο μέρος της πρώτης γενιάς των μαχητών έχει φύγει από τη ζωή. Τα παιδιά τους είτε επέστρεψαν στην Ελλάδα είτε αφομοιώθηκαν, από ένα σημείο και έπειτα, στις χώρες υποδοχής. Η ιστορία τους όμως παραμένει αντικείμενο προς διερεύνηση.
Η Ελλάδα ήταν γι’ αυτούς μια μακρινή και ονειρεμένη χώρα, στην οποία έπρεπε κάποτε να επιστρέψουν, χωρίς ωστόσο να έχουν μια σαφή προοπτική επαναπατρισμού. Παρακολουθούσαν από απόσταση τους τσακωμούς των γονιών τους και τις ενδοπροσφυγικές συγκρούσεις για ζητήματα τα οποία, κατά κανόνα, είτε δεν καταλάβαιναν είτε τους φαίνονταν απόμακρα και αδιάφορα. Όσοι από αυτούς εκφράστηκαν πολιτικά, το έκαναν κατά κύριο λόγο από αισθήματα υποχρέωσης και σεβασμού προς τους αγώνες των γονιών και των παππούδων τους. Οι περισσότεροι πρόσφυγες μιλούν με νοσταλγία για τη ζωή τους στη σοσιαλιστική Τσεχοσλοβακία και εκφράζουν αισθήματα ευγνωμοσύνης για τη φιλοξενία που τους παρείχε το σοσιαλιστικό καθεστώς, καθώς και για τις δυνατότητες επαγγελματικής και κοινωνικής ανέλιξης που βρήκαν εκεί.
Ο Τσίβος μελετά τους Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες στην Τσεχοσλοβακία από την πρώτη στιγμή της άφιξής τους μέχρι τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, μέχρι δηλαδή και τον επαναπατρισμό τους στην Ελλάδα ... Το βιβλίο δεν αποτελεί απλώς μια κοινωνιολογική ή ανθρωπολογική μελέτη της κοινότητας των πολιτικών προσφύγων στην Τσεχοσλοβακία. Ο Τσίβος μελετά τους πολιτικούς πρόσφυγες υπό την οπτική της ιστορίας του ΚΚΕ και της σχέσης του τόσο με το διεθνές κομουνιστικό κέντρο, την ΕΣΣΔ, όσο και με τα αδελφά κόμματα.
ΝΙΚΟΣ ΜΑΡΑΝΤΖΙΔΗΣ (Από τον Πρόλογο του βιβλίου)
