Ήταν άραγε καλό ή κακό ότι ο «μεταμοντερνισμός» του Κουν θριάμβευσε πάνω στο «θετικισμό» του Πόππερ; Μια προκλητική ματιά σε μια αναμέτρηση-ορόσημο για την ιστορία της επιστήμης.
Το 1965 ο Τόμας Κουν και ο Καρλ Πόππερ συναντήθηκαν στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου σε μια από τις πιο βαρυσήμαντες (όπως έμελλε να φανεί) φιλοσοφικές διαμάχες του 20ού αιώνα. Το διακύβευμα ήταν ούτε λίγο ούτε πολύ η ψυχή της επιστήμης και κανένας κλάδος δεν έμεινε άθικτος από τις συνέπειες της αναμέτρησης.
Σήμερα, το κορυφαίο βιβλίο του Κουν, Η δομή των επιστημονικών επαναστάσεων, παραμένει ένα από τα πιο πολυσυζητημένα και ευπώλητα ακαδημαϊκά έργα των προηγούμενων δεκαετιών. Αντίθετα, το σπερματικό έργο του Πόππερ, Η λογική της επιστημονικής ανακάλυψης, έχει περιέλθει σε σχετική αφάνεια.
Ο Στηβ Φούλερ υποστηρίζει ότι όχι μόνο αυτή η νίκη είχε αμφιλεγόμενες συνέπειες, αλλά και οι δύο στοχαστές παρανοήθηκαν στην πορεία. Μεταξύ άλλων, η διαμάχη εγείρει ένα ζωτικό ερώτημα: μπορεί η επιστήμη να αποτελεί μια ανεξάρτητη, προοδευτική δύναμη μέσα στην κοινωνία ή μήπως είναι προορισμένη να λειτουργεί ως το τεχνικό σκέλος του στρατιωτικού-βιομηχανικού συμπλέγματος;
Προκλητικό και ευφυές [...] μια ιστορικά τεκμηριωμένη πολεμική που θέτει σοβαρά ερωτήματα στις αφηγήσεις του τύπου «καλός» εναντίον«κακού» οι οποίες είναι πιθανόν να διαμορφώσουν τη μνήμη των σύγχρονων κοινωνιολόγων σχετικά με τους δύο αυτούς διάσημους θεωρητικούς της επιστήμης.
NEIL McLAUGHLIN, Canadian Journal of Sociology
Σαν να διαβάζει κανείς Ουμπέρτο Έκο έχοντας πάρει αμφεταμίνη.
JEFF HUGHES, University of Manchester
Η διαμάχη ανάμεσα στον Πόππερ και τον Κουν δεν αφορά απλώς ένα τεχνικό πρόβλημα της επιστημολογίας. Άπτεται των θεμελιακών πνευματικών μας αξιών, και οι συνέπειές της δεν περιορίζονται στο χώρο της θεωρητικής φυσικής· απλώνονται, αντίθετα, στο χώρο των υπανάπτυκτων κοινωνικών επιστημών και, επιπλέον, στο χώρο της ηθικής και της πολιτικής φιλοσοφίας.
IMRE LAKATOS, Μεθοδολογία των προγραμμάτων επιστημονικής έρευνας
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΜΠΑΛΤΑΣ: Έτσι όπως αντιλαμβανόμαστε εμείς την κατάσταση, που μπορεί να είναι λάθος, […] η μεγάλη έκρηξη στην υποδοχή της Δομής [των επιστημονικών επαναστάσεων] γίνεται μετά το ’65, πάνω κάτω – όταν κάνατε εκείνη τη συνάντηση στο Λονδίνο…
ΤΟΜΑΣ ΚΟΥΝ: Δεν μπορώ να πω ότι κάνετε λάθος, αλλά μένω λίγο έκπληκτος. Εγώ δεν θα έλεγα την ιστορία μ’ αυτό τον τρόπο [...] Δεν θα είχα σκεφτεί ότι υπήρξε κάποια ιδιαίτερη έκρηξη που να σχετίζεται με το ’65.
Από την τελευταία σημαντική συνέντευξη του Τόμας Κουν
