Ιμμάνουελ Καντ: Πρακτικός λόγος και νεωτερικότητα
Συλλογικό έργο
Ιμμάνουελ Καντ: Πρακτικός λόγος και νεωτερικότητα
Συλλογικό έργο
Έγκυροι έλληνες και ξένοι μελετητές της καντιανής πρακτικής φιλοσοφίας αναπτύσσουν στον παρόντα τόμο πλούσιους προβληματισμούς σχετικά με την ιστορία της, αλλά και σχετικά με την σημασία της για μας σήμερα.
Ο Καντ είναι ο κατεξοχήν φιλόσοφος της νεωτερικότητας. Η σκέψη του και πρώτα απ' όλα οι Κριτικές του έφεραν μια τέτοια ρήξη με το παρελθόν ώστε, από τότε, ο χαρακτηρισμός μιας θεώρησης ως «προκριτικής» να σημαίνει λίγο-πολύ ότι είναι «γνωσιοθεωρητικά αφελής» και αμφιλεγόμενη. Με την κριτική του Λόγου, ο Καντ χάραξε τον δρόμο ενός συγκεκριμένου, ειδικά νεωτερικού τρόπου του φιλοσοφείν. Αν η συμβολή του στην αποσαφήνιση της «θεωρητικής χρήσης» του Λόγου μπορεί να αμφισβητείται υπό το πρίσμα της εξέλιξης που γνώρισαν στο μεταξύ οι φυσικομαθηματικές επιστήμες, δεν ισχύει το ίδιο για την «πρακτική χρήση» του Λόγου. Έννοιες όπως ο ηθικός νόμος, η αυτονομία και η ελευθερία, τα ηθικά συναισθήματα, το δίκαιο και τα δικαιώματα, και πολλές άλλες, φαίνεται να μην έχουν χάσει τη σημασία τους για την κατανόηση των ηθικών και δικαιικών πρακτικών μας, ενώ η τελολογία που αναπτύσσεται στην τρίτη Κριτική αποτελεί σταθερό σημείο αναφοράς για την αισθητική και τη φιλοσοφία της τέχνης, καθώς επίσης για την επιστημολογία των κοινωνικών επιστημών, την ερμηνευτική φιλοσοφία και ίσως για μια μη δογματική φιλοσοφία της ιστορίας.
Ο τόμος χωρίζεται σε τέσσερις συστηματικές ενότητες. Στην πρώτη δίνεται μια ιδέα των σύγχρονων ηθικοφιλοσοφικών προβληματισμών που εκκινούν από το έργο του Καντ· η δεύτερη αναφέρεται στην κριτική υπεράσπιση της καντιανής ηθικής θεωρίας απέναντι σε κριτικές που της αποδίδουν φορμαλισμό και αντιευδαιμονισμό· η τρίτη αφορά τη σύνδεση της καντιανής ηθικής φιλοσοφίας με αντικείμενα όπως η φιλοσοφία της θρησκείας, η πολιτική φιλοσοφία και η φιλοσοφία της ιστορίας· ενώ η τελευταία ενότητα επισημαίνει εσωτερικές αντινομίες και προβλήματα της καντιανής φιλοσοφίας και καντιανές στρατηγικές αντιμετώπισής τους, καθώς και προοπτικές για την αντιπαραβολή της κριτικής φιλοσοφίας με άλλες φιλοσοφικές κατευθύνσεις της νεωτερικότητας.