Το 1945, μόλις έληξε επίσημα ο Πόλεμος, ο χειρότερος στην παγκόσμια ιστορία, οι άνθρωποι ανάσαναν. Άρχισε να κυριαρχεί η πεποίθηση πως τα δεινά είχαν τελειώσει. Στην πραγματικότητα, τίποτα δεν είχε τελειώσει· το παρελθόν αρνιόταν επίμονα να παρέλθει. Σε όλες τις χώρες, αυτοί οι διάδοχοι «πόλεμοι της μνήμης» διαμόρφωναν ταυτότητες και γίνονταν αντικείμενο δημόσιων αντιπαραθέσεων, τόσο σε εθνικό, όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο.

Η διαχείριση του ναζιστικού παρελθόντος, οι πανταχόθεν αποσιωπήσεις, η μνήμη του Ολοκαυτώματος, η υποβάθμιση του δωσιλογισμού, οι συνεχιζόμενες ιστοριογραφικές διαμάχες για την περίοδο αποτελούν ορισμένες μόνο από τις θεματικές που προσεγγίζονται στον ανά χείρας τόμο. Στα άρθρα που εμπεριέχει,  διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων ιστορικών, κυριαρχεί η κριτική στάση απέναντι σε μύθους, σιωπές και διαστρεβλώσεις που σφράγιζαν τις επίσημες πολιτικές μνήμης εντός και εκτός Ελλάδας. Η αντίσταση, ο δωσιλογισμός, οι συλλογικές μνήμες αναδεικνύονται μέσα από νέες αναγνώσεις, εννοιολογήσεις και προσεγγίσεις, ως πολυδιάστατα κοινωνικά φαινόμενα.

Στον παρόντα τόμο, που αφιερώνεται στον Χάγκεν Φλάισερ, ερευνητή και δάσκαλο με μακρά και εξέχουσα θητεία σε αυτά τα θέματα, διαφαίνεται ότι το άβολο αυτό παρελθόν αποδεικνύεται ιδιαίτερα «σκληρό για να πεθάνει», καθώς αναβιώνει πολλαπλώς, ρίχνοντας τη βαριά σκιά του στο σήμερα και στο αύριο της χώρας.