Οι πρώτοι Σλάβοι που είδα, ήταν οι συνοριακοί φρουροί. Μου φάνηκαν εξαρχής απειλητικοί με τις μπλε-γκρίζες στολές τους, το πηλίκιο με το κόκκινο αστέρι, τις πιστόλες και τα γκλομπ στη ζώνη. Τα πρόσωπά τους ήταν σκληρά και σκαμμένα. Η μάνα μου έδειχνε φανερά το φόβο της.
Ο συγγραφέας Μπρούνο Λέντνατζ συνοδεύει τη σορό του πατέρα του, που είχε ζητήσει να τον θάψουν στο Φιούμε, τη γενέτειρά του – κάποτε ιταλική, ύστερα γιουγκοσλαβική και σήμερα, μετά την τελευταία σύρραξη, κροατική. Λίγους μήνες πριν, έχει υπογραφεί στο Nτέιτον των ΗΠΑ, η συμφωνία ειρήνης που, μετά από τέσσερα χρόνια πόλεμο, μοιράζει τα εδάφη ανάμεσα σε Κροάτες, Σέρβους, Βόσνιους και Σερβοβόσνιους. Παρ’ όλα αυτά, στα σύνορα, το μίσος που εμφύσησε ο πόλεμος είναι ακόμα ζωντανό. Ο Μπρούνο το καταλαβαίνει όταν, περιμένοντας ν’ αδειάσει μια θέση στο νεκροταφείο για τον πατέρα του, αποφασίζει να συνοδεύσει έναν συγγενή στη Λίκα της Κροατίας. Από εκείνη τη στιγμή αρχίζει η τραγική του οδύσσεια.
Συγγραφέας και ιστοριών κατασκοπίας, ο Τζάντελ, χρησιμοποιεί το εργαλείο της αφήγησης για δυο διαφορετικές διαδρομές: την καταγγελία μιας πραγματικότητας που γνώρισε την ωμότητα και την αθωότητα κι από τις δύο πλευρές, μέσα από την οποία προβάλλει μια πολιτική ηγεσία που την απασχολεί πάντα και αποκλειστικά ο εαυτός της, ενώ η ειρηνευτική δύναμη αποδεικνύεται εντελώς ανίκανη· μια καταγγελία που εκφράζεται ακόμη και με βίαιες εικόνες, καρπός βαθιάς ανθρώπινης συναίσθησης [...] Όσο για τη δεύτερη διαδρομή, το οικουμενικό δίδαγμα του πόνου που ενυπάρχει σε κάθε διασπορά αποδίδεται, και μέσα από την αυτοβιογραφική οδό, με τόνους πονεμένης νοσταλγίας [...] Κάθοδος στο μίσος της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Μια εποχή στην κόλαση.
Corriere della Sera
Μολονότι ασχολείται με ένα θέμα τόσο σπαρακτικό, το μυθιστόρημα του Ντιέγκο Τζάντελ, έχει το προτέρημα να αποκλείει κάθε αίσθημα κακεντρέχειας. Τέτοια βιβλία είναι σπάνια.
PREDRAG MATVEJEVIC, συγγραφέας και επιστήμονας
