Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας
τον 19ο αιώνα
Συλλογικό έργο
Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας
τον 19ο αιώνα
Συλλογικό έργο
Τα κείμενα του παρόντος τόμου καλύπτουν όλες τις πλευρές της διαδικασίας οικονομικής ανάπτυξης: Μακροοικονομικά μεγέθη, Δημογραφία, Αγροτική οικονομία, Αγροτική οικονομία και εξωτερικό εμπόριο, Θεσμικό πλαίσιο και αγροτική οικονομία, Βιομηχανία, Μισθωτή εργασία, Δημόσια οικονομικά, Οικονομική σκέψη και πολιτικές, Νόμισμα και τράπεζες, Διασπορά, Ναυτιλία, Επιχειρηματικότητα.
Η οικονομική ιστορία στη μεταπολίτευση συγκροτήθηκε κυρίως από ιστορικούς και άλλους κοινωνικούς επιστήμονες που είχαν αποδεχθεί τη θεωρητική και μεθοδολογική ηγεμονία των ιστορικών σπουδών. Με άλλα λόγια, η ελληνική οικονομική ιστορία δεν διέθετε ένα σταθερό και αυτόνομα αναπτυσσόμενο γειτονικό θεωρητικό πλαίσιο στα οικονομικά (ή την πολιτική οικονομία) με το οποίο να συνδιαλέγεται και να αλληλεπιδρά.
Μέχρι πρόσφατα η ελληνική οικονομία εκλαμβανόταν ως ένα ακόμη παράδειγμα της καθυστέρησης που μπορεί να φέρει σε μια χώρα η εξάρτησή της από τα διεθνή οικονομικά κέντρα, ή ακόμη, ως αποτέλεσμα του τυχοδιωκτισμού των ελλήνων επιχειρηματιών και της αδιαφορίας τους να επενδύσουν στον δευτερογενή τομέα της οικονομίας. Σήμερα δεν θα μπορούσαμε να αμφισβητήσουμε την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά τον 19ο αιώνα. Αν αφήσουμε κατά μέρος τις αφελείς απόψεις που απαιτούσαν από την ελληνική οικονομία να πραγματοποιήσει μια βιομηχανική επανάσταση αμέσως μετά τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, και, επομένως, από την Ελλάδα να γίνει Αγγλία, ή έστω Γαλλία ή Γερμανία, τα ποσοτικά μεγέθη που είναι στη διάθεσή μας υποδεικνύουν ότι η οικονομία αναπτύχθηκε με ρυθμούς αργούς μεν και συχνά άνισους, αλλά τέτοιους ώστε να είναι σε θέση είτε να διατηρήσει την επαφή της με τις πλέον ανεπτυγμένες οικονομίες της εποχής, είτε σε ορισμένες περιόδους να συγκλίνει με αυτές.
Ο συλλογικός αυτός τόμος αντιμετώπισε μία από τις κεντρικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομικής ιστορίας, παλαιότερης και πρόσφατης, την αδυναμία διαρθρωτικής ένταξης της ελληνικής οικονομίας στο ευρύτερο διεθνές πλαίσιο στο οποίο λειτουργούσε. Η οικονομική ιστορία στην Ελλάδα είναι ακόμη πολύ «ελληνική», δηλαδή συγκροτημένη μέσα στα πρότυπα του χώρου και του χρόνου της εθνικής ιστορίας, και συνεπώς στενά συνυφασμένη με την ιστορία του μεταβαλλόμενου ελληνικού κράτους. Αντίθετα από αυτή την πρόσληψη που την αντιμετωπίζει κατ’ ουσία ως οιονεί κλειστή και αυτάρκη, η ελληνική οικονομία αποτέλεσε, σε όλο τον 19ο αιώνα, μια μικρή σε μέγεθος οντότητα με περιορισμένη εσωτερική ολοκλήρωση και συνοχή, ανοικτή στις διεθνείς ανταλλαγές.