Μολονότι οι Έλληνες φιλόσοφοι και ιστορικοί είχαν εκδηλώσει ζωηρό ενδιαφέρον για ξένες δοξασίες και συνήθειες ήδη από την κλασική εποχή, η έννοια μιας συγκροτημένης «βαρβαρικής σοφίας» κερδίζει έδαφος μόνο στον ελληνιστικό κόσμο· κι αυτό στο μέτρο που οι ξένοι είναι ικανοί να διατυπώνουν στα ελληνικά σκέψεις για τον εαυτό τους, την ιστορία τους και τις θρησκευτικές τους παραδόσεις. Από την άλλη πλευρά, οι Ρωμαίοι αξιοποιούν τη συνεργασία των Ελλήνων ώστε να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους για τις βαρβαρικές χώρες και να κατακτήσουν στο τέλος τους ίδιους τους Έλληνες. Πέρα από τις μυθοποιήσεις, τις παρεξηγήσεις και τις αντιθέσεις που ανακύπτουν, ο μεσογειακός κόσμος βρίσκει έτσι μια κοινή γλώσσα και μαζί μια γραμματεία ανοιχτή σε κάθε είδους προβλήματα, αισθήματα και σκέψεις, που αποτέλεσε ώς τις μέρες μας τον ορίζοντα του δυτικού πολιτισμού.

Η Ξένη σοφία είναι η κλασική μελέτη για τη διαδικασία του εξελληνισμού και τα όριά της στον αρχαίο κόσμο, αλλά και μια υποδειγματική προσέγγιση στο γενικότερο και πάντα επίκαιρο φαινόμενο της πολιτισμικής αφομοίωσης και των αντιστάσεων που ενεργοποιεί. Ο Αρνάλντο Μομιλιάνο θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ειδήμονες της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας και ένας διακεκριμένος μελετητής της κλασικής και της νεότερης ιστοριογραφίας.