Δεν είναι δίκαιοΤο δεύτερο βιβλίο του Γιουβάλ Νώε Χαράρι από τη συναρπαστική σειρά «Εμείς οι ασταμάτητοι», με τίτλο Γιατί ο κόσμος δεν είναι δίκαιος, έρχεται για να απαντήσει σε ένα ερώτημα που σίγουρα έχει απασχολήσει τους περισσότερους από εμάς, αν όχι όλους. Ένα ερώτημα που μοιάζει αρχικά αναπάντητο. Αν είστε αναγνώστης από 9 μέχρι 99 ετών και θέλετε να μάθετε την απάντηση, διαβάστε αυτό το βιβλίο! Ο καταξιωμένος ιστορικός, φιλόσοφος και μπεστσελερίστας συγγραφέας στο σημείωμα του δεύτερου αυτού τόμου της επικής ιστορίας της ανθρωπότητας μας βάζει στο κλίμα.
«Δεν είναι δίκαιο!» Πόσες φορές έχετε ακούσει αυτή τη φράση; Πόσες φορές την έχετε πει κι εσείς; Μάλλον πολλές.
Κάποιοι άνθρωποι είναι πάμπλουτοι. Μένουν σε παλάτια με πισίνες, ταξιδεύουν με ιδιωτικά τζετ και δεν ασχολούνται ποτέ με το πλύσιμο των πιάτων ούτε με το συμμάζεμα του δωματίου τους – γιατί το κάνουν οι υπηρέτες τους αντί γι’ αυτούς. Άλλοι άνθρωποι είναι πολύ φτωχοί. Ζουν σε καλύβες χωρίς τουαλέτα, περιμένουν μες στη βροχή να έρθει το λεωφορείο, για να πάνε να πλύνουν τα πιάτα κάποιου άλλου.
Μερικοί άνθρωποι είναι εξαιρετικά ισχυροί. Αυτοί φτιάχνουν τους κανόνες, βγάζουν συνεχώς μακροσκελείς λόγους και λένε στους άλλους τι να κάνουν. Άλλοι, πάλι, είναι πολύ πιο αδύναμοι. Είναι αναγκασμένοι να υπακούν σε κανόνες, να χειροκροτούν όταν μιλάει ο αρχηγός και να κάνουν ό,τι τους λένε. Είναι δίκαιο αυτό;
Ρωτάμε συχνά τα παιδιά: «Τι θες να γίνεις όταν μεγαλώσεις;». Αλλά σε πολλές χώρες του κόσμου τα παιδιά δεν έχουν στ’ αλήθεια τη δυνατότητα να διαλέξουν. Μπορεί να θέλεις να γίνεις πρόεδρος, αν όμως η οικογένειά σου είναι φτωχή, το πολύ πολύ να φτάσεις μέχρι την πύλη του προεδρικού μεγάρου, κι αυτό αν έχεις πάει για να σκουπίσεις τον δρόμο. Άραγε ήταν πάντα έτσι τα πράγματα; Οι άνθρωποι ήταν πάντα χωρισμένοι σε πλούσιους και φτωχούς, σε αφέντες και υπηρέτες;
Κάποιοι λένε ότι αυτή είναι η φυσική κατάσταση του κόσμου. Όπου κι αν κοιτάξεις, οι δυνατοί κυβερνούν πάντοτε και οι αδύναμοι είναι υποχρεωμένοι να υπακούν. Οι ταινίες και τα βιντεοπαιχνίδια εποχής είναι επίσης γεμάτα βασιλιάδες και πριγκίπισσες που ζουν σε πελώρια κάστρα, κυβερνούν απέραντα βασίλεια και δίνουν διαταγές σε εκατομμύρια άλλους.
Στην πραγματικότητα όμως, αρχικά δεν υπήρχαν ούτε βασιλιάδες ούτε βασίλεια και σίγουρα δεν είχαν εκατομμύρια κατοίκους. Μέχρι πριν από περίπου 10.000 χρόνια οι άνθρωποι ζούσαν σε μικρές ομάδες και φυλές, που αριθμούσαν το πολύ μερικές χιλιάδες άτομα.
Βέβαια, και τότε υπήρχε συχνά κάποιος που ήθελε να γίνει αρχηγός και να λέει στους άλλους τι να κάνουν. Αλλά ακόμα κι ο σπουδαιότερος αρχηγός δεν είχε και πολύ μεγάλη εξουσία. Δεν υπήρχαν ακόμη αρκετοί άνθρωποι για να χτίσουν πελώρια κάστρα και να κατακτήσουν απέραντα βασίλεια. Κι αν ένας αρχηγός γινόταν υπερβολικά αυταρχικός ή ενοχλητικός, οι άνθρωποι μπορούσαν να τον παρατήσουν και να φύγουν.
Αλλά πριν από 10.000 χρόνια συνέβη κάτι παράξενο, που άλλαξε τα πάντα. Συνέβη κάτι που σταδιακά αφαίρεσε την εξουσία από τα εκατομμύρια των ανθρώπων και επέτρεψε σε λιγοστά φιλόδοξα άτομα να κυβερνούν τα υπόλοιπα.
Τι ακριβώς συνέβη πριν από 10.000 χρόνια και πώς αυτό έδωσε σε κάποιους τη δυνατότητα να ελέγχουν όλους τους υπόλοιπους; Γιατί εκατομμύρια άνθρωποι συμφώνησαν να υπακούν σε λίγους μόνο ηγέτες; Και από πού προήλθαν οι βασιλιάδες και τα βασίλεια;
Η απάντηση είναι μία από τις πιο παράξενες ιστορίες που θα ακούσετε ποτέ.
Και η ιστορία αυτή είναι αληθινή.
Γιουβάλ Νώε Χαράρι
