Category: Uncategorized

Public café, 28 Σεπτεμβρίου 2022, 8:30 μ.μ.

Αντιφώνηση Μ. Στρατηγάκη

Πρώτα-πρώτα θα ήθελα να ευχαριστήσω την Προέδρο της Δημοκρατίας για την παρουσία της σήμερα εδώ. Είναι η μεγαλύτερη τιμή που μου έχει γίνει ποτέ!

Ευχαριστώ τον ομιλητή και τις ομιλήτριες για την παρουσίαση του βιβλίου μου το οποίο ακούγοντάς τους μου φάνηκε πολύ καλύτερο από ό,τι νόμιζα…

Οφείλω στον Προέδρο Γιώργο Παπανδρέου τον ορισμό μου στην θέση της Γενικής Γραμματέως Ισότητας χάρη στην πολιτική του αντίληψη για αποκομματικοποιημένο κράτος η οποία οδήγησε στην επιλογή των Γενικών Γραμματέων μέσω του opengov.

Ευχαριστώ την φίλη Καλυψώ Γούλα για την επικοινωνία μας τα τελευταία 10 χρόνια στην κοινή πορεία μας στην τοπική αυτοδιοίκηση. Η πρόσφατη τοποθέτησή της στην θέση της Γενικής Γραμματέως συνεχίζει αυτή την παράλληλη πορεία μας στο δημόσιο βίο. Της εύχομαι ολόψυχα κάθε επιτυχία.

Ευχαριστώ την Ειρήνη Αγαθοπούλου η οποία στην θητεία της ως Προέδρου  του ΚΕΘΙ ανανέωσε την φυσιογνωμία του σε πολλά επίπεδα. Έδειξε σε όλες μας ότι η νέα γενιά γυναικών πολιτικών μπορεί να είναι τόσο φεμινιστική και δυναμική όσο ήταν και η προηγούμενη.

Eυχαριστώ την Καλλιόπη Σπανού για την οξυδερκή ματιά της στο βιβλίο, Ματιά μιας γυναίκας η οποία συνδυάζει την επιστημονική γνώση ως καθηγήτρια αλλά και την πρακτική εμπειρία στο ελληνικό δημόσιο ως Συνήγορος του Πολίτη.

Ευχαριστώ την Νόνη Καραγιάννη για τον συντονισμό και την υποστήριξη.

Ευχαριστώ για την φροντίδα της έκδοσης την Αλεξάνδρεια τους κυρίους Λιβιεράτο και Φραγκούλη και τις άξιες συνεργάτριες τους.

Τέλος ευχαριστώ όλους και όλες που είσαστε σήμερα μαζί μας. Τις συναδέλφισσες από το Πάντειο, όσες και όσους έχουμε συνεργασθεί … και συμπάσχει στο ΚΕΘΙ, στην Γραμματεία Ισότητας, στον Δήμο Αθηναίων αλλά και τις φίλες και τους φίλους μου που παρακολουθούν τις περιπλανήσεις μου.

Ιδιαίτερη μνεία θα κάνω στην παρούσα σήμερα πρώην Γενική Γραμματέα Εφη Μπέκου που πιστεύω ότι καταλαβαίνει πολύ καλά τις αγωνίες και ανησυχίες που διατύπωσα στο βιβλίο. Παρούσα είναι σήμερα και η δυναμική  πρώην Πρόεδρος του ΚΕΘΙ Αντιγόνη Καραλή-Δημητριάδη στην οποία οφείλεται η αναβάθμιση του ΚΕΘΙ και ο ερχομός μου στην Ελλάδα από τις Βρυξέλλες!

Μνεία τιμής θα ήθελα να κάνω και σε όσες Γενικές Γραμματείς Ισότητας δεν είναι πιά ανάμεσα μας. Την Χρυσάνθη Λαΐου Αντωνίου, την Ρένα Λάμψα, την Μίκα Κουτσιλαίου και την Ευγενία Τσουμάνη, Είμαι σίγουρη ότι θα αποτιμούσαν θετικά την εξιστόρηση του έργου τους στο βιβλίο μου. Ολες αγωνίσθηκαν για την ισότητα «μέσα» αλλά και «απέναντι» στα κόμματά τους.

Είναι αλήθεια ότι όταν βρίσκεσαι σε πολιτικές θέσεις, δεν έχεις το χρόνο ούτε να σκεφτείς. Έγραψα το βιβλίο για να αναδείξω τη σημασία του να έχεις σκεφτεί πριν αναλάβεις την πολιτική θέση!

Η ανάπτυξη δημόσιων πολιτικών ισότητας των φύλων απαιτεί και σκέψη και γνώση και κινηματικό υπόβαθρο. Απαιτεί λογισμό και όνειρο. Απαιτεί επιμονή και υπομονή.

Ο κίνδυνος οπισθοδρόμησης είναι πάντα υπαρκτός. Το είδαμε πρόσφατα στην Αμερική. Το βλέπουμε και την Ευρώπη.

Ο θεσμικός ακτιβισμός ανανεώνει την πολιτική πρακτική γιατί εισάγει στην δημόσια πολιτική τα αιτήματα των κινημάτων.

Ο θεσμικός ακτιβισμός αναδεικνύει επίσης την σημασία του προσώπου στην πολιτική θέση.

Είναι αλήθεια ότι στην μεταπολίτευση υποβαθμίσαμε συχνά το πολιτικό πρόσωπο έναντι του θεσμού. Θα πρέπει να αποκαταστήσουμε την ισορροπία.

Σε αυτό το ζήτημα έχουμε την τύχη και την χαρά να ζούμε σήμερα το πιο απτό παράδειγμα.

Την ίδια την Πρόεδρο της Δημοκρατίας η οποία αναβαθμίζει τον θεσμό προσφέροντας τεράστιο απόθεμα κοινωνικής ευαισθησίας, και στον τομέα της ισότητας των φύλων, σε ένα θεσμό που είχαμε συνηθίσει να είναι φορμαλιστικός, συμβολικός ή απλά αόρατος.

Αγαπητή κα Σακελλαροπούλου σας ευχαριστούμε γι αυτό!

Κύριες και κύριοι,

Φίλες και φίλοι,

Το εξαιρετικό βιβλίο της Μαρίας Στρατηγάκη, «Πολιτικές Ισότητας των Φύλων», αποτελεί μια ιστορική κατάθεση και μαρτυρία αλλά και επίκαιρη, αναγκαία θα έλεγα, διαμαρτυρία και πυξίδα.

Ηχηρή πυξίδα και διαμαρτυρία, καθώς η Ακροδεξιά, οι συντηρητικές δυνάμεις, σε παγκόσμιο επίπεδο, έχουν ενορχηστρώσει μια επίθεση. Μια επίθεση στα δικαιώματα των γυναικών.

Προσπαθούν να υπονομεύσουν βασικά δικαιώματα, το δικαίωμα να ορίζει την τύχη του δικού της σώματος, όπως το δικαίωμα στην άμβλωση, το τι μπορεί η δεν μπορεί να φορέσει, ενώ οι ίσες ευκαιρίες για όλους δεν έχουν γίνει ακόμα πραγματικότητα.

Και αναρωτιέται κανείς γιατί οι συντηρητικές δυνάμεις οργανώνουν μια συντονισμένη επίθεση απέναντι στην γυναίκα;

Προσωπικά έχω καταλήξει ότι όσοι φοβούνται την πρόοδο στις κοινωνίες μας, όσοι φοβούνται τις αλλαγές στις αυταρχικές δομές εξουσίας, όσοι τρέμουν μεταρρυθμίσεις που απελευθερώνουν τον πολίτη και τον φέρνουν να έχει λόγο και ρόλο, φοβούνται την απελευθέρωση των γυναικών. Φοβούνται την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών γιατί αμφισβητεί τη δικιά τους κεκτημένη και συνήθως πατριαρχική εξουσία.

Ο αγώνας των γυναικών είναι αγώνας σε παγκόσμιο επίπεδο για ανθρώπινα δικαιώματα. Οι κατακτήσεις των γυναικών είναι και κατακτήσεις όλων των πολιτών και κινητοποιούν όλους που βρίσκονται στο περιθώριο, αισθάνονται την καταπίεση, ή που έχουν υποστεί διακρίσεις και αδικίες.

Για αυτό το βιβλίο της Μαρίας είναι και μια επίκαιρη διαμαρτυρία, που ενώνεται με την φωνή τόσων κινημάτων που φουντώνουν ξανά, που γίνονται κίνημα παγκόσμιο, που αντιπαρατίθεται σε όλα τα αυταρχικά που συμβαίνουν.

Ο θάνατος της 22χρονης Μαχσά Αμινί, που στην ουσία δολοφονήθηκε λόγω ανάρμοστης ενδυμασίας, δηλαδή επειδή δεν φορούσε σωστά το «χιτζάμπ», κινητοποίησε εκατομμύρια ανθρώπων που βγήκαν στο δρόμο, (όχι μόνο στο Ιράν), γυναίκες αλλά και νέους άνδρες, που στέκονται αλληλέγγυοι στο αίτημα για ελευθερία των γυναικών.

Θέλω και από εδώ ως πολίτης πρώτα απ’ολα αλλά και ως Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς να εκφράσω τον αποτροπιασμό μου για την συμπεριφορά και την δολοφονία από την αστυνομία των Ηθών της Μαχσα Αμινι, αλλά και την αλληλεγγύη μου προς τα κινήματα που ξεδιπλώνουν με θάρρος περήφανο.

Στις ΗΠΑ έχει δημιουργηθεί ένα μεγάλο κύμα διαμαρτυρίας, και αποτελεί πεδίο σκληρής αντιπαράθεσης στις επικείμενες ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσσο στην Αμερική, μετά την απόφαση του Ανώτατου Δικαστήριου ενάντια στις αμβλώσεις.

Ο κατάλογος των παραβιάσεων των γυναικείων δικαιωμάτων σε παγκόσμια κλίμακα αφορά και εμάς στην Ευρώπη. Δίπλα μας στην Ιταλία, στην Πολωνία, στην Ουγγαρία, συντηρητικές και ακροδεξιές δυνάμεις θέλουν να βάλουν την γυναίκα ‘στη θέση της’ δηλαδή ξανά στον αποκλειστικό ρόλο της νοικοκυράς, αφαιρώντας της ελευθερίες που έχει κατακτήσει με αγώνες.

Το βιβλίο αυτό εμμέσως κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Γιατί τα δημοκρατικά δικαιώματα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι αγώνες του γυναικείου κινήματος που έχουν πετύχει πολλά σε πολλές χώρες, τίθενται σε αμφισβήτηση όταν υπάρχει επανάπαυση, θεωρώντας ότι όλα βαίνουν καλώς.

Ας γίνει συνείδηση για όλους μας – και αυτό ισχύει και για πολλά άλλα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα -, ότι τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί κεκτημένο καθώς η ιστορία κάνει βήματα μπροστά αλλά και βήματα πίσω. Τίποτα δεν έχει κατακτηθεί αν δεν κατακτιέται καθημερινά. Αφορά και την ισότητα των φύλων – αφορά την ίδια μας την δημοκρατία.

Απαραίτητη επισήμανση: η ισότητα στη νομοθεσία δεν σημαίνει ισότητα στην πράξη, δεν σπάει τη γυάλινη οροφή, δεν αλλάζει την κουλτούρα και τη νοοτροπία. Και το εκπαιδευτικό μας σύστημα, η διαπαιδαγώγηση του πολίτη, ο δημόσιος λόγος, τα ΜΜΕ και τα σοσιαλ μίντια πρέπει αν αποτελούν  πεδίο δημοκρατικών αγώνων για την ισότητα.

Τονίζω ξανά ότι και στην Σοσιαλιστική Διεθνή, αλλά και στο Συμβούλιο της Ευρώπης, όπου συμμετέχω, θεωρούμε ότι όταν δεν υπάρχει ισότητα των φύλων δεν λειτουργεί και η Δημοκρατία.

Μεγάλωσα σε εποχή που άνθισαν πολλά κινήματα. Οικολογίας, δικαιώματα των μειονοτήτων, των μαύρων στην Αμερική, των ομοφυλόφυλων, της ειρήνης, τον αγώνα ενάντια στις δικτατορίες μπανανίες, όπως της Ελλάδας, αλλά είμαι ιδιαίτερα περήφανος ότι με μεγάλωσε μια φεμινίστρια.

Η μητέρα μου, που μεθαύριο κλείνει τα 99 της χρόνια, πάλεψε – και με όσες δυνάμεις έχει σήμερα – ακόμα παλεύει για τα δικαιώματα των γυναικών.

Θεωρεί τίτλο τιμής τη λέξη φεμινίστρια.

Μια λέξη που βασικά σημαίνει: ναι δικαιούμαι ίση μεταχείριση, ίσες ευκαιρίες, αντιμετώπιση με σεβασμό και αξιοπρέπεια, ναι μπορώ να αποφασίζω ελεύθερα για τη ζωή και το σώμα μου.

Για αυτόν τον λόγο με πολύ στενοχώρια διάβασα στον πρόλογο του βιβλίου της Μαρίας Στρατηγάκη, ότι η Ελλάδα το 2021 βρισκόταν στην τελευταία θέση στον Ευρωπαϊκό Δείκτη Ισότητας των Φύλων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Ισότητας των Φύλων.

Και αυτό γιατί ιστορικά, στο ΠΑΣΟΚ δώσαμε μεγάλους αγώνες, φέραμε την Ελλάδα μπροστά από πολλές άλλες Ευρωπαϊκές χώρες στον τομέα της ισότητας. Στον ΟΗΕ τότε αναδειχθήκαμε ως χώρα πρωτοπόρα για τα δικαιώματα των γυναικών.

Όπως αναφέρεται και στο βιβλίο, οι πολιτικές ισότητας στη χώρα μας εγκαινιάστηκαν το 1982 επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, με την ίδρυση του Συμβουλίου Ισότητας παρά τω Πρωθυπουργώ.

Το 1985 ιδρύθηκε η Γενική Γραμματεία Ισότητας, σημαντικός αυτοτελής φορέας για την ανάπτυξη και εφαρμογή πολιτικής.

Και επειδή είναι σήμερα μαζί μας η Γενική Γραμματέας Ισότητας και Οικογενειακής Πολιτικής, θα ήθελα να πω ότι κατά τη γνώμη μου η ΓΓΙ θα έπρεπε να αναβαθμιστεί.

Δεν μπορεί να συνδυάζεται το ζήτημα της ισότητας των φύλων με το δημογραφικό και την οικογενειακή πολιτική, καθώς έτσι αλλοιώνεται ο χαρακτήρας και ο προσανατολισμός της.

Σηματοδοτεί αυτή η τοποθέτηση μια αναχρονιστική αντίληψη ότι την γυναίκα την θέλουμε ως μια μηχανή να γεννοβολά και όχι αυτόβουλη και ελεύθερη.

Ας τοποθετηθεί η ΓΓΙ ξανά παρά τω Πρωθυπουργό αντί της ΕΥΠ.

Ασφαλώς, όταν το ΠΑΣΟΚ ανέβηκε στην εξουσία το 1981, είχε μεσολαβήσει η δικτατορία αλλά και ο Μάης του 68, ήταν μια εποχή όπου το γυναικείο κίνημα ήταν ιδιαίτερα ζωντανό στην Ευρώπη.  Όμως στην Ελλάδα χρειαζόταν τόλμη σε μια κοινωνία που κατά μεγάλο μέρος ήταν αποκλεισμένη λόγω δικτατορίας από τα ρεύματα σκέψης και προόδου και από τα κινήματα των γυναικών. Τόλμησε όμως η τότε κυβέρνηση για την ισότητα των φύλων με διακριτή δημόσια πολιτική.

Ένα από τα μεγάλα επιτεύγματα του ΠΑΣΟΚ ήταν η αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου.

Η αναθεώρηση αυτή εξέφρασε το σύνθημα που ακουγόταν στις κινητοποιήσεις των φεμινιστριών «δεν είμαι του ανδρός μου, δεν είμαι του πατρός μου, είμαι ο εαυτός μου».

Έτσι η πατριαρχική οικογένεια αντικαταστάθηκε από την ισότιμη οικογένεια, καταργήθηκε ο θεσμός της προίκας, οι γυναίκες μπορούσαν να διατηρήσουν το οικογενειακό επώνυμο και να συναποφασίζουν για το επώνυμο των παιδιών τους.

Επίσης, ενισχύθηκε νομικά η θέση της άγαμης μητέρας και υιοθετήθηκαν καινοτόμες διατάξεις σε σχέση με το διαζύγιο.

Το 1982 καθιερώθηκε  ο πολιτικός γάμος, το 1984 έγινε ο νόμος για την ποινικοποίηση του βιασμού, το 1986 νομιμοποιήθηκαν οι αμβλώσεις.

Ασφαλώς, σε ό,τι αφορά τη βελτίωση της νομοθεσίας για ίση αμοιβή και μεταχείριση ανδρών και γυναικών και για την απασχόληση και την κοινωνική ασφάλιση, έπαιξε καθοριστικό ρόλο και η επίδραση της Ευρωπαϊκής  Ένωσης.

Της προοδευτικής Ευρώπης, την οποία συχνά ελάχιστα αναγνωρίζουμε και για την οποία πρέπει να συνεχίσουμε να παλεύουμε.

Για αυτό έχει μεγάλη σημασία τι ψηφίζουμε στις Ευρωεκλογές.

Για αυτό και πρέπει να βλέπουμε την ΕΕ όχι απλά σαν ένα ταμείο που μας τροφοδοτεί αλλά σαν πεδίο αγώνων για μια προοδευτική Ευρώπη των πολιτών.

Τη σύνδεση αυτή, εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών προς όφελος της ισότητας αξιοποίησε με τον καλύτερα τρόπο το ΠΑΣΟΚ από το 1993 μέχρι το 2004.

Το 1998 το Συμβούλιο της Επικράτειας έκρινε νόμιμες τις «θετικές διακρίσεις», δίνοντας τη δυνατότητα να προωθηθεί σχετικός νόμος για τον δημόσιο τομέα και άνοιξε η συζήτηση για την ποσόστωση στα κόμματα, ώστε να αντιμετωπιστεί η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική,

Προσωπικά με απασχόλησε ιδιαίτερα το θέμα των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες που θέλουν να προσφέρουν στα κοινά και ήταν ένας από τους λόγους που όταν έγινα Πρωθυπουργός προώθησα το open gov, ώστε να δημιουργηθούν στην πράξη ίσες ευκαιρίες για όλους και βέβαια και για όλες.

Και χαίρομαι ιδιαίτερα που γυναίκες αξιόλογες, όπως η Μαρία Στρατηγάκη, επελέγησαν μέσα από αυτήν την ανοιχτή και αξιοκρατική διαδικασία, και μπόρεσαν να προσφέρουν από θέση ευθύνης.

Ένα από τα αποτελέσματα είναι βέβαια η συνεχής προσφορά της Μαρίας, που μαρτυρά και το σημερινό της πόνημα.

Προτεραιότητα μου ήταν και η βελτίωση της νομοθεσίας ενάντια στη βία κατά των γυναικών και χαίρομαι ιδιαίτερα που η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που υπέγραψαν τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.

Συνέβαλε τότε η Μαρία Στρατηγάκη στην δημιουργία δομών για τη προστασία των γυναικών κατά της βία, με συμβουλευτικά κέντρα, ξενώνες, γραμμή sos, πανελλαδική καμπάνια από το ΚΕΘΙ κέντρο ερευνών για θέματα ισότητας, με το σύνθημα ‘σπάστε τη σιωπή’.

Το πόσο αναγκαίο ήσαν οι αποφάσεις αυτές το βλέπουμε σήμερα – ειδικά μετά τις ανατριχιαστικές ιστορίες που αποκαλύφθηκαν στο lockdown της πανδημίας – και όχι μόνο.

Και σήμερα που βρισκόμαστε; Παρά το σημαντικό έργο που έχει γίνει στην Ελλάδα στον τομέα της Ισότητας, ιδιαίτερα στο νομοθετικό πεδίο, υστερούμε σε πολλά, σε ό,τι δε αφορά τη νοοτροπία, έχουμε κάνει σημαντικά βήματα πίσω.

Αρκεί να δούμε τι γίνεται με τις γυναικοκτονίες και την έμφυλη βία.

Αρκεί να δούμε το χαμηλό αριθμό γυναικών στην πολιτική και τα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Δυστυχώς, για ποικίλους λόγους δεν προχώρησε το mainstreaming στις δημόσιες πολιτικές, δηλαδή την ενταξη σε όλες μας τις πολιτικές το ζήτημα της ισότητας, και παραμένει ζητούμενο.

Θα συμφωνήσω δε με την συγγραφέα ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί ευκαιρία για τον σχεδιασμό έργων και πολιτικών για να αντιμετωπιστούν οι έμφυλες ανισότητες.

Το ταμείο ανάκαμψης που θα έπρεπε να είναι αντικείμενο δημοκρατικής διαβούλευσης με ουσιαστική συμμετοχή φορέων της κοινωνίας και βέβαια γυναικείων οργανώσεων.

Κλείνω με μια προσωπική μου μαρτυρία για την σημασία της συμμετοχής των γυναικών.

Όταν βρέθηκα στο τιμόνι της ΕΕ, ως Υπουργός εξωτερικών, ταξίδευα συχνά στην Μέση Ανατολή για διαπραγματεύσεις γύρω από το παλαιστινιακό.

Πριν συναντήσω τους επίσημους κάθε πλευράς, του Ισραήλ και της Παλαιστίνης, συναντιόμουν με οργανώσεις γυναικών. Ήταν οργανώσεις γυναικών και από το Ισραήλ και από την Παλαιστίνη. Βρισκόντουσαν μαζί. Έκαναν δικές τους διαπραγματεύσεις και είχαν καταφέρει να βρουν λύσεις για τις οποίες συμφωνούσαν και οι δύο πλευρές. Δηλαδή οι γυναίκες είχαν δείξει τον δρόμο για και βιώσιμη λύση στο παλαιστινιακό και για την ειρήνη.

Κρίμα που δεν τους άκουγαν οι άνδρες – που ήσαν σε υπερ-εκπροσώπηση στις επίσημες διαπραγματεύσεις.

Εν κατακλείδι, η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών αλλάζει θετικά τις κοινωνίες μας, απελευθερώνει δυνάμεις και την σκέψη μας και αναδεικνύει τις αρχές του σεβασμού και αξιοπρέπειας προς κάθε άνθρωπο, αξιοπρέπεια που όλοι μας απαιτούμε από μια πολιτεία και κοινωνία.

Και το βιβλίο της Μαρίας μας διδάσκει για τον συνεχή αγώνα που χρειάζεται ώστε να οικοδομήσουμε τη Δημοκρατία της Ισότητας.

Και τουλάχιστον, σε ό,τι αφορά τον προοδευτικό χώρο, αυτό το όραμα πρέπει να μας καθοδηγεί.