Στη μελέτη αυτή παρουσιάζονται οι σύγχρονες διαδρομές, οι μεγάλοι προορισμοί και παραμορφώσεις που οι κοινωνικές εφαρμογές της γενετικής δημιουργούν στη ζωή των ανθρώπων.
Οι καινοτομίες στη γενετική μας επιφυλάσσουν μια υπόσχεση και μια περιπλοκή. Η υπόσχεση είναι ότι σύντομα θα είμαστε σε θέση να θεραπεύουμε και να προλαμβάνουμε μια σειρά εκφυλιστικών νόσων. Η περιπλοκή είναι ότι η νέα γνώση μπορεί επίσης να μας επιτρέψει να χειριστούμε την ίδια μας τη φύση: να ενισχύσουμε τα γενετικά μας γνωρίσματα κι εκείνα των παιδιών μας, επιδιώκοντας να είμαστε «καλύτερα από καλά».
Οι εξελίξεις της εμβιομηχανικής μας φέρνουν αντιμέτωπους με ερωτήματα σε μεγάλο βαθμό λησμονημένα στον νεότερο κόσμο – ερωτήματα σχετικά με το ηθικό καθεστώς της φύσης και τη στάση των ανθρώπων απέναντι στον κόσμο. Καθώς αυτά αγγίζουν τα όρια της θεολογίας, οι νεωτερικοί φιλόσοφοι και πολιτικοί επιστήμονες τείνουν να τα παρακάμψουν. Αλλά οι νέες δυνάμεις της βιοτεχνολογίας τα καθιστούν αναπόδραστα.
Ο επιφανής αμερικανός φιλόσοφος Μάικλ Σαντέλ κάνει εδώ την εξαίρεση: διερευνώντας με υποδειγματικό τρόπο τα ηθικά αυτά διλήμματα, δείχνει ότι η ενίσχυση της ανθρώπινης φύσης μέσα από γενετικές τεχνολογίες είναι επιλήψιμη, για λόγους που δεν περιορίζονται στην ασφάλεια και τη δικαιοσύνη· αντιπροσωπεύει μια προσπάθεια ελέγχου και κυριαρχίας που αδυνατεί να εκτιμήσει τον χαρισματικό χαρακτήρα των ανθρώπινων δυνάμεων και επιτευγμάτων. Το κυνήγι της τελειότητας είναι ελαττωματικό.
Είναι δελεαστικό να σκεφτούμε ότι ο εμβιομηχανικός σχεδιασμός των παιδιών μας και του εαυτού μας με στόχο την επιτυχία σε μια ανταγωνιστική κοινωνία είναι μια άσκηση ελευθερίας. Όμως η αλλαγή της φύσης μας ώστε να προσαρμοστεί στον κόσμο, αντί για το αντίστροφο, είναι στην πραγματικότητα η βαθύτερη μορφή αποδυνάμωσης. Μας αποσπά από τον κριτικό αναστοχασμό του κόσμου και νεκρώνει την παρόρμηση για κοινωνική και πολιτική βελτίωση. Αντί να χρησιμοποιούμε τις νέες γενετικές δυνάμεις μας για να ισιώσουμε «το στραβό ξύλο της ανθρωπότητας», θα έπρεπε να κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε να δημιουργήσουμε κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες πιο φιλόξενες στα χαρίσματα και τους περιορισμούς των ατελών ανθρώπινων όντων.
MICHAEL J. SANDEL
Ζούμε σ' έναν κόσμο, λέει ο Μάικλ Σαντέλ, όπου «η επιστήμη κινείται ταχύτερα από την ηθική κατανόηση». Ωστόσο, χάρη στον Σαντέλ, η ηθική κατανόηση φαίνεται να καλύπτει τη διαφορά. Κλωνοποίηση, βλαστοκυτταρική έρευνα, φάρμακα που ενισχύουν τις επιδόσεις, χάπια που σας δυναμώνουν ή σας ψηλώνουν: αν κάποια επιστημονική εξέλιξη σας ενοχλεί, αλλά δεν μπορείτε να εξηγήσετε το λόγο, ο Μάικλ Σαντέλ θα σας βοηθήσει να καταλάβετε γιατί ανησυχείτε. Κι έπειτα θα σας πει αν έχετε δίκιο.
MICHAEL KINSLEY
Η αναγνώριση ότι τα δώρα της φύσης είναι τυχαία εργαλεία της ζωής, ότι κανείς από εμάς δεν είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για τις επιτυχίες και τις αποτυχίες της και ότι η ολοκλήρωση του ανθρώπου είναι ευθύνη της κοινωνίας και υπόεση ευκαιριών ζωής δημιουργεί αισθήματα ελευθερίας και κοινωνικής αλληλεγγύης.
ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΨΗΜΜΕΝΟΣ (από τον Πρόλογο του βιβλίου)
Ο Σαντέλ απορρίπτει το «εγωιστικό και μεθυστικό» όραμα της ενίσχυσης των επιδόσεων και της τελειοποίησης της ανθρώπινης φύσης και στέκεται με προβληματισμό σε όλες εκείνες τις απόψεις που αναβαθμίζουν τον άνθρωπο σε απόλυτο κυρίαρχο από απλό κρίκο στην αλυσίδα της εξέλιξης. Και αυτό, γιατί βρίσκει πως έτσι νεκρώνει ο κριτικός αναστοχασμός του κόσμου και η παρόρμηση για κοινωνική και πολιτική βελτίωση.
ΕΥΗ ΚΑΡΚΙΤΗ, Αγγελιοφόρος
Για τον Σαντέλ η νέα ευγονική αποτελεί τη σύγχρονη ιστορία κοινωνικής στρωµάτωσης στον ύστερο καπιταλισµό, η οποία και θέτει διλήµµατα για τη δηµοκρατία, την αυτονοµία και την κοινωνική αλληλεγγύη των ανθρώπων [...] Ο Σαντέλ πιστεύει ότι θα πρέπει να καλλιεργήσουµε µια πλατύτερη εκτίµηση της ζωής που θα διέπεται από σεβασµό προς αυτή. Η γενετική µηχανική που δηµιουργεί προσχεδιασµένα µωρά είναι η έσχατη έκφραση της ύβρεως και σηµατοδοτεί την έλλειψη δέους προς τη ζωή ως δώρο.
ΑΝΝΑ ΛΥΔΑΚΗ, Το Βήμα
