Η φιλοσοφία που κάποτε φαινόταν ξεπερασμένη, διατηρείται στη ζωή, επειδή περάσε και χάθηκε η στιγμή της πραγματοποίησής της.

Με αυτή την αποστροφή ξεκινάει το magnum opus ενός από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους του 20ού αιώνα, πρωτεργάτη της Κριτικής Θεωρίας, ο οποίος δεν διστάζει εδώ να «φανερώσει τα χαρτιά του»: να υποστηρίξει δηλαδή ότι ακριβώς από την αναβολή της πρακτικής, που οι ίδιες οι κυρίαρχες πρακτικές σήμερα επιβάλλουν, αντλεί η φιλοσοφία το δικαίωμα να στοχάζεται χωρίς να πράττει – κι αυτό όχι βέβαια με ήσυχη τη συνείδησή της, αφού ως διαλεκτική δεν θα μπορούσε να αποφύγει την πραγματικότητα, ούτε να ξεχάσει ότι πρόκειται για την πραγματικότητα ενός κόσμου μετά το Άουσβιτς.

Όπως υποδηλώνει το παράδοξο του τίτλου, ο Αντόρνο θέλει να απαλλάξει τη διαλεκτική από τον καταφατικό χαρακτήρα της σκέψης, τόσο της μεταφυσικής όσο και του θετικισμού‧ να διαλύσει την επίφαση της ταυτότητας που ανάγει το μερικό στο γενικό και το πράγμα στην έννοια. Διατρέχοντας τη δυτική φιλοσοφική παράδοση από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι τον Καντ, τον Χέγκελ και τον Χάιντεγγερ, πραγματεύεται με ρηξικέλευθο τρόπο τα πιο κρίσιμα ζητήματά της: είναι και πνεύμα, ουσία, και φαινομενικότητα, υποκείμενο και αντικείμενο, ελευθερία και οργανωμένη κοινωνία, καθαρός και πρακτικός λόγος. Ανοίγει έτσι τον δύσβατο αλλά και γοητευτικό δρόμο που οδηγεί (όπως είπε ο Μπένγιαμιν) μέσα από την παγωμένη έρημο της αφαίρεσης σε συγκεκριμένες φιλοσοφικές σκέψεις.